Blog – Ośrodek terapii uzależnień Kraków

Współuzależnienie to termin psychologiczny odnoszący się do sytuacji, w której osoba blisko związana z kimś cierpiącym na uzależnienie (na przykład alkoholizm, narkomanię, hazard czy inne formy uzależnień) adaptuje swoje zachowania i emocje w sposób, który umożliwia lub utrzymuje uzależnienie tej drugiej osoby. Charakterystyczne dla współuzależnienia jest to, że osoba współuzależniona często nieświadomie bierze na siebie odpowiedzialność za problemy uzależnionej osoby, próbując kontrolować lub „naprawiać” sytuację.

Główne cechy współuzależnienia obejmują:

1. Nadmierne skupienie na zachowaniach drugiej osoby: Osoba współuzależniona może być nadmiernie zaangażowana w życie i problemy osoby uzależnionej.
2. Ignorowanie własnych potrzeb: Często osoby współuzależnione zaniedbują własne emocje, potrzeby i pragnienia, koncentrując się na potrzebach innych.
3. Trudności z wyznaczaniem granic: Osoby współuzależnione mogą mieć problem z postawieniem granic w relacjach, co prowadzi do nadmiernego zaangażowania w życie innych.
4. Niska samoocena: Współuzależnienie często wiąże się z niską samooceną i poczuciem własnej wartości uzależnionej od zdolności do „pomagania” czy „ratowania” innych.
5. Problemy z komunikacją: Trudności w wyrażaniu własnych uczuć, potrzeb i pragnień są typowe dla osób współuzależnionych.

Współuzależnienie może prowadzić do szeregu negatywnych konsekwencji emocjonalnych i psychicznych, takich jak stres, depresja, lęk, a także problemy w innych relacjach. Leczenie współuzależnienia często obejmuje terapię psychologiczną, wsparcie grupowe oraz pracę nad rozwojem zdrowych relacji i wzorców komunikacji.

Jakie są objawy współuzależnienia?

• Objawy współuzależnienia mogą być zróżnicowane i manifestować się na wiele sposobów, ale istnieje kilka kluczowych cech, które są charakterystyczne dla tego stanu:
• Nadmierne skupienie na osobie uzależnionej: Osoby współuzależnione często koncentrują większość swojej uwagi i energii na osobie uzależnionej, jej problemach i zachowaniach.
• Trudności w wyznaczaniu i przestrzeganiu granic: Osoby współuzależnione mogą mieć problemy z postawieniem granic w relacjach, pozwalając innym na zachowania, które są dla nich szkodliwe lub nierespektujące ich potrzeb.
• Zaniedbywanie własnych potrzeb i pragnień: Często osoby współuzależnione nie dbają o swoje własne zdrowie emocjonalne i fizyczne, skupiając się zamiast tego na potrzebach innych.
• Niska samoocena i zależność od aprobaty innych: Osoby współuzależnione często mają niską samoocenę i szukają potwierdzenia swojej wartości poprzez pomaganie innym lub bycie potrzebnym.
• Problemy z komunikacją: Trudności w wyrażaniu własnych uczuć, potrzeb i pragnień, często z obawy przed konfliktem lub odrzuceniem.
• Lęk przed opuszczeniem lub samotnością: Silny strach przed odrzuceniem lub byciem samemu, który prowadzi do utrzymywania niezdrowych lub destrukcyjnych relacji.
• Tendencja do przejmowania odpowiedzialności za problemy innych: Osoby współuzależnione często czują się odpowiedzialne za rozwiązanie problemów innych osób, nawet kosztem własnego dobrostanu.
• Współodczuwanie emocji osoby uzależnionej: Ich nastrój i dobrostan emocjonalny są bezpośrednio związane z zachowaniem i samopoczuciem osoby uzależnionej.
• Negowanie lub minimalizowanie problemu: Osoby współuzależnione mogą negować lub minimalizować powagę uzależnienia lub jego wpływ na życie rodzinne i własne.
• Problemy z kontrolowaniem złości: Często mogą czuć wewnętrzną frustrację i złość, ale mają problem z wyrażeniem tych emocji w zdrowy sposób.

Co robi osoba współuzależniona?

Osoba współuzależniona, znajdując się w związku z osobą uzależnioną od alkoholu, narkotyków, hazardu lub innych form uzależnień, często podejmuje szereg zachowań, które są charakterystyczne dla tego stanu. Oto niektóre z typowych działań i postaw, które mogą manifestować się u osób współuzależnionych:

1. Próby Kontroli Zachowania Uzależnionej Osoby: Osoba współuzależniona często próbuje kontrolować lub zmienić zachowanie osoby uzależnionej, na przykład poprzez ukrywanie alkoholu, kontrolowanie wydatków czy próbę wymuszania abstynencji.

2. Wyręczanie i Ratowanie: Podejmowanie działań, aby chronić osobę uzależnioną przed konsekwencjami jej zachowania, takimi jak płacenie jej długów, kłamanie w celu ukrycia problemu przed innymi, lub przejmowanie jej obowiązków.

3. Zaniedbywanie Własnych Potrzeb: Ignorowanie lub zaniedbywanie własnych potrzeb emocjonalnych, fizycznych i społecznych, ponieważ większość czasu i energii poświęcana jest na osobę uzależnioną.

4. Nadmierne Skupienie na Problemach Osoby Uzależnionej: Stałe zmartwienie i myślenie o problemach osoby uzależnionej, co często prowadzi do lęku, stresu i depresji.

5. Trudności z Ustanowieniem Zdrowych Granic: Problemy z ustanowieniem i przestrzeganiem granic w relacjach, zarówno z osobą uzależnioną, jak i innymi ludźmi.

6. Poczucie Odpowiedzialności za Uzależnioną Osobę: Częste odczuwanie, że są odpowiedzialni za życie, decyzje i dobrostan osoby uzależnionej.

7. Zaprzeczanie Problemowi: Niechęć do uznania, że ich zachowanie wspiera lub umożliwia uzależnienie osoby bliskiej, oraz unikanie konfrontacji z rzeczywistością.

8. Emocjonalna Zależność: Silna emocjonalna zależność od osoby uzależnionej, często wynikająca z poczucia, że ich wartość jako osoby zależy od bycia potrzebnym lub pomocnym.

9. Problemy z Komunikacją: Trudności w wyrażaniu własnych uczuć i potrzeb, a także w konfrontacji z osobą uzależnioną w obawie przed konfliktem lub utratą relacji.

10. Częste Przeżywanie Negatywnych Emocji: Poczucie frustracji, złości, smutku, lęku, czy bezsilności związane z sytuacją osoby uzależnionej oraz własnymi ograniczeniami w pomocy.

Co daje terapia dla współuzależnionych?

Terapia dla osób współuzależnionych oferuje szereg korzyści, które pomagają im zrozumieć i przezwyciężyć trudności wynikające z ich sytuacji. Oto niektóre z kluczowych aspektów, na które terapia może mieć pozytywny wpływ:

1. Rozumienie Współuzależnienia: Terapia pomaga zrozumieć, co to jest współuzależnienie, jakie są jego przyczyny i jakie mechanizmy leżą u jego podstaw. Pozwala to na głębsze zrozumienie własnych zachowań i reakcji.

2. Uświadomienie Własnych Potrzeb i Emocji: Osoby współuzależnione często zaniedbują swoje własne emocje i potrzeby. Terapia pomaga im stać się bardziej świadomymi swoich uczuć i pragnień.

3. Nauka Ustanawiania Zdrowych Granic: Terapia może nauczyć, jak stawiać zdrowe granice w relacjach, co jest kluczowe dla ochrony własnego dobrostanu emocjonalnego i fizycznego.

4. Rozwijanie Zdrowych Strategii Radzenia Sobie: Terapia pomaga w rozwijaniu zdrowszych sposobów radzenia sobie ze stresem, lękiem i innymi emocjami, zamiast polegania na dysfunkcyjnych wzorcach zachowań.

5. Praca nad Samooceną i Poczuciem Własnej Wartości: Wiele osób współuzależnionych zmaga się z niską samooceną. Terapia pomaga w budowaniu silniejszego poczucia własnej wartości.

6. Rozwiązywanie Problemów Komunikacyjnych: Terapia często koncentruje się na poprawie umiejętności komunikacyjnych, co jest kluczowe w budowaniu zdrowych relacji.

7. Przerywanie Cyklu Współuzależnienia: Pomaga zrozumieć i przerwać cykle zachowań, które utrzymują współuzależnienie, otwierając drogę do zdrowszych relacji.

8. Wsparcie i Rozumienie: Terapia zapewnia bezpieczne środowisko, gdzie osoby współuzależnione mogą dzielić się swoimi doświadczeniami i uczuciami bez obawy o ocenę.

9. Rozwój Osobisty: Pomaga w rozwoju osobistym i daje narzędzia do lepszego radzenia sobie w życiu codziennym.

10. Uzyskanie Wsparcia od Innych: Grupowa terapia dla osób współuzależnionych może również zapewnić wsparcie od innych, którzy przechodzą przez podobne doświadczenia, budując poczucie wspólnoty i zrozumienia.

Jak sprawdzić czy jestem współuzależniona?

Rozpoznanie współuzależnienia w sobie może być trudne, ale istnieje kilka pytań i kryteriów, które możesz przemyśleć, aby ocenić, czy możesz być osobą współuzależnioną. Poniżej znajduje się lista pytań, które mogą pomóc w samodiagnozie:

1. Czy Twoje szczęście lub dobrostan emocjonalny są silnie związane z zachowaniami lub samopoczuciem innej osoby? Współuzależnione osoby często czują się szczęśliwe lub spełnione tylko wtedy, gdy osoba, o którą się troszczą, ma się dobrze.

2. Czy czujesz się odpowiedzialna/-y za rozwiązywanie problemów innych osób? Osoby współuzależnione często przejmują odpowiedzialność za problemy osób bliskich, nawet kosztem własnego zdrowia i dobrostanu.

3. Czy Twoje relacje charakteryzują się brakiem zdrowych granic? Możesz mieć trudności z ustanowieniem i przestrzeganiem granic, co może prowadzić do dysfunkcyjnych wzorców zachowań.

4. Czy zaniedbujesz swoje własne potrzeby, skupiając się na potrzebach innych? Zaniedbywanie własnych potrzeb emocjonalnych, fizycznych, społecznych lub zawodowych jest częstym znakiem współuzależnienia.

5. Czy twoje relacje są źródłem chronicznego stresu lub niepokoju? Osoby współuzależnione często doświadczają wysokiego poziomu stresu związanego z ich relacjami.

6. Czy masz trudności z wyrażaniem swoich uczuć i potrzeb? Możesz odczuwać lęk przed odrzuceniem lub konfliktem, co prowadzi do trudności w komunikacji.

7. Czy próbujesz kontrolować lub zmieniać zachowanie innej osoby? Dążenie do kontroli lub zmiany zachowania kogoś innego, często w przekonaniu, że to pomoże tej osobie, jest typowe dla współuzależnienia.

8. Czy twoje relacje wpływają negatywnie na Twoje życie zawodowe, społeczne lub rodzinne? Wpływ relacji na inne aspekty życia może być znakiem, że zachodzą dysfunkcyjne dynamiki.

9. Czy czujesz, że nie możesz żyć bez swojego partnera/partnerki lub osoby, którą się troszczysz, mimo że relacja jest problematyczna? To uczucie „niezbędności” wobec drugiej osoby, nawet w niezdrowych relacjach, jest częstym objawem.

10. Czy masz tendencję do zaprzeczania lub minimalizowania problemów w swoich relacjach? Ignorowanie lub bagatelizowanie problemów w relacji może być sposobem na radzenie sobie z trudnymi emocjami.